شبکیه چشم و اختلالات آن

شبکیه داخلی ترین لایه چشم است و دارای بسیاری از سلول های گیرنده حساس به نور است. این سلول ها نور را تشخیص می دهند و آن را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کنند که از طریق عصب بینایی به مغز می رسد و در نتیجه بینایی ایجاد می شود. اختلالات شبکیه روی شبکیه تأثیر می گذارد و معمولاً منجر به مشکلات بینایی می گردد.

چشم انسان عضوی تخصصی است که به نور واکنش نشان داده و به افراد امکان دیدن را می دهد. چشم ساختارهای زیادی دارد که بینایی را قادر می سازد، از جمله شبکیه.

اختلالات شبکیه، شرایطی هستند که هر بخش از شبکیه را تحت تأثیر قرار می دهند. برخی از آنها می توانند به طور خفیف بر بینایی فرد تأثیر بگذارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است منجر به نابینایی شوند. با این حال در صورت دریافت تشخیص و درمان زودهنگام، ممکن است بتوان از اکثر اختلالات شبکیه پیشگیری کرد.

در صورت داشتن مشکلات شبکیه چشم، ممکن است نیاز به مراجعه به چشم پزشک باشد.

اختلالات رایج شبکیه

برخی مشکلات رایج شبکیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

پارگی شبکیه

پارگی شبکیه زمانی اتفاق می افتد که پارگی یا سوراخ در شبکیه وجود داشته باشد. این حالت معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که زجاجیه، که یک ماده ژله‌مانند در چشم است، به شبکیه چشم می‌چسبد و آن را پاره می کند. این موضوع می تواند زمانی اتفاق بیفتد که زجاجیه به عنوان بخشی از فرآیند پیری جدا شود، یا می تواند ناشی از ضربه باشد.

پارگی شبکیه می تواند باعث تاری دید و لکه های شناور شود. در صورت عدم درمان پارگی شبکیه؛ شبکیه جدا خواهد شد. این وضعیت بینایی را تحت تأثیر قرار می دهد.

جداشدگی شبکیه

جداشدگی شبکیه زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع مایع، که معمولاً از طریق پارگی شبکیه وارد می‌شود، باعث جدا شدن شبکیه از مشیمیه، لایه‌ای است که اکسیژن و مواد مغذی برای آن فراهم می‌کند، می‌شود.

جداشدگی شبکیه یک اورژانس پزشکی است که بدون درمان ممکن است منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود.

رتینوپاتی

رتینوپاتی ناشی از آسیب به رگ های خونی در پشت چشم است که باعث نشت مایعات می شود. این تجمع مایع می تواند شبکیه را تحت تاثیر قرار داده و منجر به تغییراتی در بینایی شود. شرایطی که می توانند باعث رتینوپاتی شوند عبارتند از دیابت، فشار خون بالا و سرطان.

رتینوپاتی دیابتی یک عارضه رایج دیابت است و دلیل اصلی نابینایی در اغلب افراد مبتلا به دیابت به شمار می رود.

همچنین ببینید:

آپنه خواب به علاوه دیابت نوع ۲ خطر رتینوپاتی را افزایش می دهد!

غشاهای اپی رتینال

غشاهای اپی رتینال (ERMs) که به آنها ماکولا نیز گفته می شود، لایه نازکی را تشکیل می دهند که در سطح داخلی شبکیه ایجاد می شود. این وضعیت معمولاً بافت اسکار ناشی از یک وضعیت پزشکی یا آسیب است.

ERMها اغلب علائمی ایجاد نمی کنند، مگر زمانی که ماکولا یا مرکز شبکیه را تحت تأثیر قرار می دهند، که در درک جزئیات و ویژگی های بصری مهم است. فرد ممکن است متوجه مشکل در دید مرکزی خود شود.

سوراخ ماکولا

مشابه پارگی‌های شبکیه، سوراخ‌های ماکولا شکاف‌های کوچکی در ماکولا هستند که به دلیل کشش غیرعادی بین زجاجیه و شبکیه رخ می‌دهند.پیری رایج ترین علت سوراخ های ماکولا است. آسیب های چشمی نیز ممکن است منجر به سوراخ های ماکولا شود.

دژنراسیون ماکولا

از آنجایی که دژنراسیون ماکولا در بین افراد مسن بیشتر رایج است، چشم پزشکان معمولاً آن را دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) می نامند.

با این وضعیت، ماکولا تشدید می یابد و باعث ایجاد انحراف در دید مرکزی می شود که ممکن است به مرور زمان بدتر شود و باعث از دست دادن دائمی بینایی گردد. یک مطالعه در سال 2021 نشان می دهد که دژنراسیون ماکولا رایج ترین اختلال شبکیه در ایالات متحده است.

رتینیت

رتینیت به التهاب شبکیه اشاره دارد. معمولاً از ویروس ها و باکتری ها ناشی می شود. به عنوان مثال بیماری لایم، سیفلیس و تب دنگی ممکن است باعث رتینیت شوند.

برخی شرایط خودایمنی، مانند لوپوس نیز ممکن است باعث این وضعیت شود.

رتینیت پیگمنتوزا

رتینیت پیگمنتوزا یک بیماری ژنتیکی نادر است که باعث از بین رفتن سلول های شبکیه می شود. این شرایط می تواند باعث از دست دادن تدریجی بینایی گردد.

رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما که سرطان شبکیه است، رایج ترین نوع سرطان چشم در نوزادان و کودکان خردسال است. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، سالانه حدود 200 تا 300 کودک در ایالات متحده به این بیماری دچار می شوند.

یکی از علائم رایج عدم وجود رفلکس قرمز در مردمک چشم هنگام عکس گرفتن از کودک است.

ادم ماکولا

ادم ماکولا وضعیتی است که به دلیل تجمع مایعات در لکه زرد ایجاد می شود و باعث تورم آن می شود.

چندین بیماری می توانند باعث ادم ماکولا شوند، از جمله AMD، دیابت و انسداد ورید شبکیه.

انسداد ورید شبکیه

انسداد ورید شبکیه یا سکته چشم یک اختلال عروق خونی است که در آن شاخه‌های سیاهرگ شبکیه مسدود شده و باعث می‌شوند مایع و خون روی شبکیه بریزد.

انسداد گردش خون را قطع می کند، که می تواند باعث مرگ سلول های عصبی و از دست دادن بینایی شود.

علائم

اختلالات شبکیه می تواند تعدادی از علائم مشابه را به اشتراک بگذارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دیدن جرقه های نور
• ایجاد ناگهانی لکه های شناور
• تغییرات در بینایی
• تاری دید یا از دست دادن بینایی در برخی از نواحی میدان بینایی
• کاهش دید مرکزی یا محیطی
• از دست دادن ناگهانی بینایی
• تغییر در درک رنگ
• مشکل در دید شب
• مشکل در تنظیم با تغییرات نور

علل و عوامل خطر

بسیاری از عوامل مختلف ممکن است در ایجاد اختلالات شبکیه نقش داشته باشند.

به عنوان مثال یک مطالعه در سال 2020 نشان می دهد که افزایش سن، شرایطی مانند دیابت و فشار خون بالا و جراحی قبلی چشم می تواند خطر ابتلا به مشکلات شبکیه را افزایش دهد. علاوه بر این داشتن سابقه خانوادگی اختلالات شبکیه نیز می تواند احتمال مبتلا شدن فرد به آن را افزایش دهد.

برای افراد محافظت از سلامت کلی خود و مراقبت از چشمان مهم است. این می تواند شامل ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند مصرف رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و ترک سیگار باشد.

تشخیص اختلالات شبکیه چشم

برای بررسی و تشخیص بیماری‌های چشمی مانند اختلالات شبکیه، چشم پزشکان معمولاً ابتدا سابقه پزشکی فرد را بررسی می کنند. این کار به آنها اجازه می دهد تا به دنبال عواملی باشند که ممکن است بینایی آنها را تحت تأثیر قرار دهد، مانند شرایط زمینه ای.

سپس آنها یک معاینه جامع چشم را با تمرکز ویژه بر روی شبکیه و ماکولا انجام می دهند. آنها از ابزار خاصی به نام افتالموسکوپ برای بررسی داخل چشم استفاده خواهند کرد.

چشم پزشک ممکن است از قطره های چشمی برای گشاد کردن مردمک چشم جهت دیدن بهتر چشم داخلی استفاده کند. همچنین ممکن است سونوگرافی چشم تجویز گردد و برای جلوگیری از ناراحتی هنگام اسکن چشم، قطره های چشمی بی حس کننده استفاده کنند.

چشم پزشک ممکن است با استفاده از توموگرافی انسجام نوری (OCT) یا یک تصویر سه بعدی از جریان خون در چشم با استفاده از OCT آنژیوگرافی از شبکیه عکس بگیرند. متخصص ممکن است برای بررسی نشت در رگ های خونی، آزمایش های رنگی مانند آنژیوگرافی فلورسین را درخواست کنند.

درمان

اهداف درمان حفظ و بازگرداندن بینایی یا جلوگیری و کاهش سرعت آسیب شبکیه خواهد بود.

درمان اختلالات شبکیه بسته به نوع و وسعت بیماری متفاوت است. گزینه ها ممکن است شامل داروها، ویتامین ها، تزریق، جراحی و درمان های لیزری باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می کند که کودکان به طور منظم معاینه چشم داشته باشند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و افرادی که در معرض خطر بیشتر برخی بیماری‌های چشمی هستند نیز باید تحت معاینات منظم قرار گیرند.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، فرد باید فوراً به چشم پزشک مراجعه کند:

• کاهش دید
• تاری دید ناگهانی
• دوبینی
• اختلالات بینایی ناگهانی
• چشم درد مداوم
• حساسیت به نور
• عفونت چشم
• چشمک زدن مکرر
• ضربه یا آسیب چشم

همچنین ببینید:

۵ مورد از بدترین مشکلات چشمی!

خلاصه کلی

مشکلات شبکیه، شرایطی هستند که شبکیه را تحت تأثیر قرار می دهند و اغلب باعث ایجاد مشکل در بینایی می شوند. تشخیص زودهنگام برای جلوگیری و به تاخیر انداختن پیشرفت بیشتر اختلالات شبکیه ضروری است.

توصیه می شود به طور منظم معاینات چشمی را انجام دهید، به خصوص اگر فرد در معرض خطر بیشتر اختلالات شبکیه باشد.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday